Night Sky – October 2021

5ed: Uchafbwynt arddangosfa meteor Camelopardalid (ffigwr 1), yn weithredol o’r 5ed i’r 6ed. Pwynt pelydrol yng nghytser y Ddraig ac yn weithredol drwy’r nos. Bydd yr arddangosfeydd gorau ychydig cyn y wawr pan mae’r pwynt pelydrol ar ei uchaf. Mae’r arddangosfa’n digwydd fel mae’r Ddaear yn pasio drwy falurion comed 209P/LINEAR (Lincoln Near Earth Asteroid Research) sydd yn gwneud orbit cyfan o’r Haul bob rhyw 5 mlynedd.

Ffigwr 1.

8fed: Uchafbwynt cawod sêr y Ddraig (ffigwr2/3), yn weithredol tan y 10fed. Cytser y Ddraig, yn weithredol drwy’r nos. Bydd yr arddangosfeydd gorau toc wedi iddi nosi. Y corff cychwynnol yw comed 21P/Giacobini-Zinner ac yn cymryd tua 6.6 mlynedd i wneud orbit o’r haul.

Ffigwr 2

Ffigwr 3

10fed:  Uchafbwynt cawod sêr y Tarw Deheuol (ffigwr 4/5), yn weithredol o’r 10fed o Fedi hyd yr 20fed o Dachwedd yng nghytser Cetus. Yn weledol o 19:20 bob nos pan mae’r pwynt pelydrol uwch y gorwel i’r Dwyrain. Yn weithredol hyd 07:00. Bydd yr arddangosfeydd gorau 02:00 (Amser Haf Prydain). Corff cychwynnol yw comed 2P/Encke.

Ffigwr 4: Pump+ meteor yr awr

Ffigwr 5.

11eg: Bydd Sadwrn yn cwblhau ei fudiant gwrthredol (ffigwr 6/7/8) gan ddiweddu ei symudiad Gorllewinol drwy’r cytserau ac yn dychwelyd i symudiad Dwyreiniol arferol. Mae mudiant gwrthredol yn cael ei achosi gan symudiad y Ddaear o amgylch yr Haul. Fel y mae’r Ddaear yn cylchdroi’r Haul, mae ein persebectif yn newid, gan achosi lleoliad ymddangosol o wrthychau i symud o ochr i ochr yn yr awyr gyda chyfnod o un blwyddyn. Mae’r symudiad siglog yma’n cael ei arosod ar symudiad Dwyreiniol hir dymor y blaned drwy’r cytserau. Bydd Sadwrn 1431 miliwn km o’r Ddaear.

Ffigwr 6: Mae’r saeth llwyd yn dangos golyglin i’r blaned. Mae’r diagram ar y Dde yn dangos symudiad ymddangosol y blaned ar draws yr awyr fel y gwelir o’r Ddaear.

Ffigwr 7: Symudiad Arosod Sadwrn.

Ffigwr 8.

Yn weledol 19:10 (Amser Haf Prydain) uwch y gorwel i’r De. Yn cyrraedd ei bwynt uchaf am 20:35 uwch y gorwel i’r De. Yn weledol hyd 23:15 gan ddiflannu uwch y De Orllewin.

11ain: Uchafbwynt d (Delta) uwch y gorwel i’r De. Cawod sêr Aurigid (ffigwr 9/10/11), yn weithredol o’r 10fed i’r 18fed. Arddangosfeydd gorau 06:00 (amser Haf Prydain) pan mae’r pwynt pelydrol uchaf yn yr awyr. Cytser Auriga. Gellir gweld 2 neu 3 bob awr.

Ffigwr 9.

Ffigwr 10.

Ffigwr 11.

14eg: Cysylltiad (grwpio agos (ffigwr12)) o’r Lleuad a Sadwrn, 18:50 (Amser Haf Prydain) uwch y gorwel i’r De Ddwyrain. Yn weledol hyd 23:30 yn nghytser yr Afr. Bydd Sadwrn 1440.5 miliwn cilomedr o’r Ddaear a bydd y Lleuad 378640 cilomedr i ffwrdd. Byddant hefyd yn gwneud dynosiad agos, gan fynd heibio o fewn 3°50’ i’w gilydd.

Ffigwr 12.

15fed: Cysylltiad agos o’r Lleuad a Iau (ffigwr 13), 18:50 (Amser Haf Prydain) uwch y gorwel i’r De Ddwyrain. Yn weledol hyd 01:00. Byddant hefyd yn gwneud dynosiad agos, y Lleuad yn mynd heibio 4°08’ i’r De o Iau. Bydd y Lleuad 381824 cilomedr o’r Ddaear a bydd Iau 664.5 miliwn cilomedr.

Ffigwr 13.

18fed: Bydd Iau yn diweddu ei fudiant gwrthredol (ffigyrau 6/7/14). Yn weledol 18:40 (Amser Haf Prydain) uwch y gorwel i’r De Ddwyrain. Yn weledol hyd 00:45, gan ddiflannu uwch y gorwel i’r De Orllewin.

Ffigwr 14.

18fed: Uchafbwynt e (Epsilon) Cawod sêr yr Efeilliaid (ffigyrau 15/16), yn weithredol o’r 14ain hyd y 27ain. Yn weledol 21:30 bob nos uwch y gorwel i’r Dwyrain. Yn weithredol hyd 07:10. Cytser yr Efeilliad a gellir gweld i fyny i 3 meteor yr awr.

Ffigwr 15.

Ffigwr 16.

21ain: Uchafbwynt cawod sêr Orion (ffigyrau 17/18), pwynt pelydrol, cytser Orion, gorwel i’r Dwyrain. Gweledol 22:00 hyd 07:15. Comed cychwynnol 1P/Halley. Posibilrwydd o weld 15 meteor yr awr.

Ffigwr 17.

Ffigwr 18.

24ain: Cawod sêr Leonis Minorid (ffigwr 19). Yn weithredol hyd y 27ain yng nghytser y Llew Bach. Arddangosfeydd gorau cyn y wawr ar y 24ain ac wedi’r hwyrnos ar y 24ain. Corff cychwynnol comed C/1739K1. Dau feteor yr awr.

Ffigwr 19.

28ain: Chwarter olaf y Lleuad (ffigwr 20), Yn weledol 00:17 uwch y Gogledd Ddwyrain. Bydd yn pylu am 07:42 uwch y gorwel i’r De. Bydd yn ymddangos 48% wedi ei oleuo ar bellter o 394530 cilomedr o’r Ddaear.

Ffigwr 20.

RHYBUDD: Peidiwch byth a cheisio edrych drwy ysbienddrych neu delesgop ar rywbeth sydd yn agos i’r haul. Peidiwch byth chwaith a cheisio edrych ar yr haul gyda’ch llygad, gallwch gael ei dallu o ganlyniad. Defnyddiwch offer pwrpasol bob tro.

Bydd y feddalwedd Stellarium yn gymorth gwych i gael hyd i wrthrychau yn yr awyr. Mae’n declyn da ar gyfer seryddiaeth hefyd.

Mark R Smith FRAS FRi

Ffisgegwr:
Ymasiad Ffiseg Niwclear
Astroffiseg