Blog Awyr Dywyll 2019

2il Clwstwr crwn Herciwles (M13, NGC 6205) i fydd wedi eu gosod yn daclus i’w weld (ffigwr 1&2). Am hanner nos mi fydd ar ei phwynt uchaf yn yr awyr. Yn weledol o 23:36(BST) 66 gradd uwchben y gorwel De Ddwyreiniol. Gan ddiflannu oddeutu 02:54, 67 gradd uwchben y De Orllewin.

Mi fydd M13 wedi pylu ac yn amhosib i’w weld i’r lygad noeth, ond gall ei weld gyda pâr o sbienddrych neu delesgôp bychan.

Mae’r pellter 22-28 mil blynyddoedd golau i ffwrdd.

Ffigwr 1: Mae M13 yng nghesail cytser Herciwles.

Ffigwr 2: Calon clwstwr crwn Herciwles

Hawlfraint: ESA/Hubble a NASA

Ar y 10fed mi welwn gawod sêr Offiwcid (ffigwr 3 & 4). Maent yn weithredol o 19eg o Fai hyd at mis Gorffennaf. Mi fydd yn pefrio 14 gradd uwchben y gorwel ddeheuol am hanner nos. Mae’n debyg mai dim ond un seren wib fydd i’w weld pob awr. Mi fydd y lleuad yn 7 diwrnod oed sy’n lleihau’r cyfle o’u gweld, y siawns gorau fydd i edrych 30-40 gradd i ffwrdd o’r pefr er mwyn gweld trywydd eithaf hir heb fod ormod ar wasgar.

Ffigwr 3: Cawod sêr Offiwcid yng nghytser Offiwcws.

Ffigwr 4: Cawod sêr gyda chynffon hir.

19eg Mi fydd y Lleuad a Sadwrn yn rhannu’r un ddyrchafiad gyda’r Lleuad yn pasio 0°26' i’r De o Sadwrn (ffigwr 5). Mi fydd y Lleuad yn 16 diwrnod oed. Oddeutu’r r’un amser mi fydd y ddau wrthrych i’w gweld yn agos i’w gilydd. Mi fyddant yn weledol yn awyr y bore, ac yn hygyrch o gwmpas 23:58 pan fyddent yn codi 7 gradd uwchben y gorwel De Ddwyreiniol. Mi fyddant yn cyrraedd y pwynt uchaf yn yr awyr am 02:48, 16 gradd uwchben y gorwel Ddeheuol. Mi fyddant yn pylu i awyr y wawr am 04:26, 13 gradd uwch y gorwel Ddeheuol. Mi fydd y pâr yn ddigon agos i’w gweld trwy delesgop gyda’i gilydd yn ogystal a gyda sbienddrych neu’r lygad noeth.

Ffigwr 5: Y Lleuad a Sadwrn

21ain yw diwrnod hiraf 2019 yn hemisffer y Gogledd, yng nghanol diwrnod yr haf (ffigwr 6). Dyma ddiwrnod y flwyddyn pan fydd yr Haul yn pasio’n flynyddol drwy gytser y Sidydd ac yn ei basio i bwynt fwyaf Gogleddol yr awyr, ar osgo yn ngytser y Cranc o 23.5°N. Ar y diwrnod hwn, mae’r Haul uwch y gorwel yn hirach nac unrhyw ddiwrnod arall yn hemisffer y Gogledd.

Mae seryddwyr yn cyfri hwn fel diwrnod cyntaf yr haf.

Ffigwr 6: Goleuo’r Ddaear gan yr Haul ar ddiwrnod heuldro Mehefin.

RHYBUDD: Peidiwch byth a cheisio edrych drwy sbienddrych neu delesgop ar rhywbeth sydd yn agos i’r Haul. Peidiwch byth chwaith a cheisio edrych ar yr haul gyda’ch llygad, gallwch gael eich dallu o ganlyniad. Defnyddiwch offer pwrpasol bob tro.

Mi fydd meddalwedd Stellarium yn cymhorthi’n wych er mwyn lleoli gwrthrychau yn yr awyr, mae’n declun da ar gyfer seryddiaeth hefyd.

Mark R Smith FRAS

Ffisegwr

Ymasiad Niwclear ac Astroffiseg