Awyr y Nos: Awst 2019

Ar yr ail mi fydd cawod sêr Capricornid (ffigwr 1 & 2) yn cyrraedd uchafswm gweithgaredd. Mi fydd rhai sêr gwib yn gysylltiedig a'r gawod i'w gweld hyd yr 20fed o Awst.

Mi fydd pefr y gawod yn ymddangos 26° gradd uwch y gorwel Ddeheuol am hanner nos. Yn debygol tua 2 seren wib yr awr, gan fod pefr isel yn yr awyr gan leihau'r cyfle o weld mwy o sêr gwib.

Mi fydd y lleuad yn 1 diwrnod oed yng nghyfnod uchafswm gweithredu sy'n golygu ychydig lleiaf o ymyrraeth.

Ffigwr 1: α (Alpha) Cawod sêr Capricornid.

Ffigwr 2: α (Alpha) Cawod sêr Capricornid.

Ar y 13eg mi fydd cawod sêr Perseid (ffigwr 3 & 4) yn cyrraedd uchafswm gweithrediad. Mi fydd rhai sêr gwib cysylltiedig a'r gawod i'w gweld hyd yr 20fed.

Mi fydd pefr i'w weld 35° uwch y gorwel Gogledd Ddwyreinol am hanner nos. Mi fydd oddeutu 46 seren wib yr awr i'w weld gan fod y befr yn uchel yn yr awyr yn golygu bod pob cyfle i'w gweld.

Y mannau gorau yw i beidio edrych ar y perf ond ar unrhyw ddarn tywyll o'r awyr oddeutu 30-40 gradd i ffwrdd. Ar y pellter yma fydd y gorau i weld cynffonau'r sêr heb fod yn rhy bell oddi wrth eu gilydd.

Ffigwr 3: Mae cawod sêr Perseid i'w weld pan fydd y Ddaear yn pasio llwch Comed Swift-Tuttle fel ddangosir yn y diagram.

Ffigwr 4: Lleoliad pefr Perseid.

Ar y 21ain mi fydd cawod sêr Cygnid yn cyrraedd uchafswm gweithredu. Mi fydd rhai sêr gwib i'w gweld pob nos rhwng Gorffennaf ag Awst.

Mi fydd perf i weld 68 gradd uwchben y gorwel Ddwyreiniol. Mi fydd oddeutu 4 seren wib i'w gweld pob awr, gan fod y berf yn uchel yn yr awyr mi fydd y siawns o'u gweld yn uchel.

Ffigwr 5: Lleoliad cawod sêr Cygnid. α (Alpha) 

Mi fydd y Lleuad yn 20 diwrnod oer yn ystod uchafswm gweithredu yn dangos ymyrraeth yn yr awyr.

Y man gorau i edrych yw darn tywyll o'r awyr tua 30-40 gradd i ffwrdd o'r berf. Mi fydd cynffonau hir i'w gweld heb fod yn rhy bell o'u gilydd.

Ar y 30ain mi fydd y Lleuad ar ei phwynt agosaf yn ei orbit i'r Ddaear ac yn ymddangos ychydig yn fwy na'r arfer. (ffigwr 6).

Mae pellter y Lleuad o'r Ddaear yn amrywio am nad yw'r orbit yn gylch perffaith gan ddilyn llwybr a elwir yn elips.

Fel mae'r Lleuad yn teithio ar y llwypr eliptig yma o gwmpas y Ddaear pob mis mae ei phellter yn amrywio tua 10%, rhwng 363,000 km a 405,000 km. 

Ffigwr 6: Nid yw orbit y Lleuad o gwmpas y Ddaear yn gylch ond mae'n agos iawn fel y dangosir uchod.  Diagram gan Brian Koberlein.

RHYBUDD: Peidiwch byth a cheisio edrych drwy sbienddrych neu delesgop ar rhywbeth sydd yn agos i’r Haul. Peidiwch byth chwaith a cheisio edrych ar yr haul gyda’ch llygad, gallwch gael eich dallu o ganlyniad. Defnyddiwch offer pwrpasol bob tro.

Mi fydd meddalwedd Stellarium yn cymhorthi’n wych er mwyn lleoli gwrthrychau yn yr awyr, mae’n declun da ar gyfer seryddiaeth hefyd.

Mark R Smith FRAS

Ffisegwr

Ymasiad Niwclear ac Astroffiseg