Awyr mis Rhagfyr

Pethau fydd o ddiddordeb ym mis Rhagfyr:

1af, Arctwrws (ffigwr 1) yn weledol yn y cyfnos ac awyr y wawr.  Mi fydd yn weledol oddeutu 17:07 fel mae'r cyfnos yn pylu 145 gradd uwch y gorwel Gorllewinol. Mi fydd yn disgyn at y gorwel gan fachlud 2 awr a 26 munud ar ôl yr Haul am 18:52. Yn y bore mi fydd yn codi am 03:14, 4 awr a 15 munud cyn yr Haul ac yn cyrraedd 30 gradd cyn pylu pan fydd hi'n gwawrio oddeutu 06:48. Mae Arctwrws tua 37 blwyddyn golau i ffwrdd o'r Ddaear. Y seren ddisgleiriaf yng nghytser Y Cowmon.

Ffigwr 1: Arctwrws yn y Cowmon. 

Ffigwr 2: Delwedd optegol Arctwrws  (DSS2 / MAST / STScI / NASA).

yr Efeilliaid:

Yr Efeilliaid yw Brenin y cawodydd sêr. Yn gallu cynhyrchu 120 o sêr gwib amryliw pob awr yn ei hanterth. Wedi eu cynhyrchu o falurion asteroid Paethon 3200 (ffigwr 3 & 4), a ddarganfyddwyd yn 1982. Mae'r gawod yn ymddangos rhwng Rhagfyr y 7fed a 17eg. Mae ar ei orau noson y 13eg a bore'r 14eg. Mi fydd y Lleuad yn disgleirio a nifer y sêr gwib yn hardd i'w gwylio cyn belled a'ch bod mewn ardal dywyll.

Ffigwr 3: Delwedd radar o Patheon 3200, Arecibo, Rhagfyr 17eg, 2017.

Ffigwr 4: Cylchdro eliptig Patheon 3200 yn croesi cylchdro Mawrth, y Ddaear, Gwener a Mercher. 

• Cyfradd: Cryf Iawn 
• Gradd: 138º (Tua'r De Ddwyrain)
• Nodyn: Cawodydd blynyddol cyfoethoca' gyda cawodydd sêr araf a disglair.  

21^ain fydd heuldro'r gaeaf (ffigwr 5), dyma ddiwrnod byrraf yn hemisffer y Gogledd. 

Ffigwr 5: Heuldro Rhagfyr neu'r gaeaf.

Wrsid:

Mae sêr gwib Wrsid yn cychwyn yn flynyddol oddeutu'r 17eg o Ragfyr am oddeutu wythnos hyd y 25ain/26ain. Mae'r gawod sêr wedi eu henwi am ei phwynt gwefru sydd yn agos i'r seren Wrsa Fach Beta (β) (Kochab), (ffigwr 6) yng nghytser Wrsa Fach. 

Ffigwr 6: Lleoliad β Wrsa Fach.

• Dyddiad Brig: 22il o Ragfyr 
• Cyfradd: Cryf - Oddeutu 10 pob awr
• Gradd: 217º (Edrych tua'r De Orllewin)
• Comed: 8P/Tuttle (ffigwr 7)

Ffigwr 7: Comed 8P/Tuttle, canfyddwyd gan Horace Parnell Tuttle ar Ionawr 5ed 1858.

Hoffwn ddymuno Nadolig Llawen a blwyddyn newydd dda ar gyfer 2020 i'r holl ddarllenwyr. 

RHYBUDD: Peidiwch byth a cheisio edrych drwy sbienddrych neu delesgop ar rhywbeth sydd yn agos i’r Haul. Peidiwch byth chwaith a cheisio edrych ar yr haul gyda’ch llygad, gallwch gael eich dallu o ganlyniad. Defnyddiwch offer pwrpasol bob tro.

Mi fydd meddalwedd Stellarium yn cymhorthi’n wych er mwyn lleoli gwrthrychau yn yr awyr, mae’n declun da ar gyfer seryddiaeth hefyd.

Mark R Smith FRAS

Ffisegwr

Ymasiad Niwclear ac Astroffiseg